Alle campagnes, fundraising en goede intenties ten spijt, zullen de verkiezingen van 2012 boven alles een referendum zijn rond het functioneren van president Obama. Als de zittende president aan de verkiezingen deelneemt is de belangrijkste vraag die het Amerikaanse electoraat zichzelf zal stellen, de vraag of men tevreden is met de incumbent. Niet dat veel Amerikanen die in 2008 op Obama gestemd hebben nu voor een Republikein zullen kiezen als ze die vraag met “nee” beantwoorden, maar het is wel een reden om op de verkiezingsdag thuis te blijven waardoor de Republikein in kwestie meer kans maakt. Daarom zal de stand van de economie in 2012 van grote invloed zijn op de kansen van president Obama om herkozen te worden, en dat ziet er na deze week aanzienlijk minder rooskleurig uit.
Zuur
Afgelopen vrijdag maakte het Bureau of Labor Statistics de werkeloosheidscijfers over de maand mei bekend. De verwachting was dat er zo’n 160.000 banen bij zouden komen maar de werkelijkheid bleef steken op 54.000. Daarmee steeg de werkeloosheid van 9 procent naar 9,1 procent. Hoewel dat geen schrikbarende resultaten zijn, vinden veel Amerikanen dat de recessie nou wel lang genoeg heeft geduurd. Na het zuur komt het zoet maar voorlopig lijkt Obama het zoet nog niet voldoende te kunnen leveren.
Sinds de Tweede Wereldoorlog is er maar één zittende president in geslaagd om herkozen te worden terwijl de werkeloosheid boven de 6 procent lag. Ronald Reagan stelde zijn herverkiezing in 1984 veilig ondanks 7,2 procent werkeloosheid, maar kon ook buigen over over een afname van de inflatie van 13,5 procent in 1980 naar 4,3 procent in 1984. Voor alle andere presidenten die sinds WOII opgingen voor herverkiezing, geldt dat ze wonnen als de werkeloosheid lager was dan 6 procent (zes maal) en dat ze verloren als de werkeloosheid hoger was (drie maal). Het bekendste voorbeeld van dat laatste was George Bush sr. die in 1992 verloor van Bill “It’s the economy stupid!” Clinton.
Strategie
Minstens zo problematisch voor Obama is dat de werkeloosheid ‘maar’ 7,8 procent was toen hij aan de macht kwam en dat er inmiddels bijna niemand meer te vinden is die voorspelt dat die score weer gehaald gaat worden voor de verkiezingen in 2012. De crisis mag dan misschien ontstaan zijn tijdens het presidentschap van George W. Bush, aan het eind van de eerste termijn van Obama staat de economie er naar alle waarschijnlijkheid slechter voor dan aan het begin, ondanks de bailout van banken, fabrikanten en verzekeraars en ondanks de Stimulus Bill waarmee Obama 787 miljard dollar in de economie pompte. Wel een enorm begrotingstekort, wel een astronomische staatsschuld, geen draaiende economie; het zijn slechte cijfers om de verkiezingen mee in te gaan.
Afgelopen vrijdag lanceerde Obama daarom zijn nieuwe strategie. Tijdens een bezoek aan een fabriek van autofabrikant Chrysler gaf de president aan dat Amerika vooral meer geduld moet hebben, dat de bevolking van hem geen wonderen mag verwachten:
“This economy took a big hit. It is just like if you had a bad illness, if you got hit by a truck, it’s going to take a while for you to mend. That’s what happened to our economy. It’s taking a while to mend.”
Bovendien hebben de ramp in Japan, de gestegen olieprijzen en de crisis in het Midden Oosten het economisch herstel niet makkelijker gemaakt. Ja, de economische groei valt tegen ondanks zo’n 2 miljoen nieuwe banen in de laatste anderhalf jaar, maar als president Obama zijn beleid van de afgelopen jaren niet had uitgevoerd had Amerika er nu nog veel slechter voor gestaan aldus de president zich.
Het valt te bezien of die boodschap gaat werken. Hoewel er veel te zeggen valt voor het verweer van Obama, zitten miljoenen werkeloze Amerikanen niet op excuses te wachten. Zij willen een baan, zij willen een inkomen, zij willen een president die ze belooft dat alles volgend jaar beter zal zijn. Obama was in 2008 boven alles een belofte van betere tijden en veel Amerikanen hebben die belofte niet ingelost zien worden. Zijn schim van 2008 zal daarmee een grotere tegenstander worden voor president Obama, dan welke Republikein er ook maar als winnaar uit de strijd van de voorverkiezingen naar voren komt.
Adriaan Andringa zal tot de presidentsverkiezingen in 2012 regelmatig verslag doen van het Amerikaanse politieke schouwspel.
