De downgrade is een feit. Ondanks de vijf-voor-twaalf overeenkomst tussen Republikeinen en Democraten over de debt ceiling, heeft kredietbeoordelaar Standard and Poor’s (S&P) besloten de kredietwaardigheid van de federale Amerikaanse overheid te verlagen van “AAA”, de beste categorie, naar “AA+”. Vele economen hebben zich gebogen en zullen zich buigen over de vraag wat dit voor economische impact heeft en of de wereld zoals we die kennen nu ten dode is opgeschreven, maar ook de politieke consequenties kunnen verstrekkend zijn. Met de downgrade in de hand en twee verschillende boodschappen, zullen Democraten en Republikeinen de komende maanden ten strijde trekken.
Gezichtsverlies
Het gezichtsverlies voor Amerika is groot. De grootste economie ter wereld, de sterkste in de ogen van velen, blijkt niet zo betrouwbaar te zijn als altijd werd verondersteld. Geen belegging zou zo weinig risico met zich mee dragen, zo veilig zijn, als Amerikaanse federale obligaties. Natuurlijk kan gedebatteerd worden over de vraag of de downgrade nodig was, of er echt iets veranderd is aan de betrouwbaarheid van de Amerikaanse staatsschuld, maar het signaal dat S&P geeft is sterk; ook Amerika kan in de problemen komen rond de terug betaling van haar staatsschuld. Ook Amerika kan, als alles tegen zit, Griekenland en Portugal achterna gaan.
Voor Republikeinen is de boodschap helder. Wat ze altijd al vermoedden is nu bewezen. Je kan de economie niet aan Democraten in het algemeen, en zeker niet aan president Obama in het bijzonder, toevertrouwen. Dat zal ook de kern van de Republikeinse campagnes worden de komende maanden. Mitt Romney lanceerde al de leus Obama isn’t working en die boodschap zal alleen dominanter worden. Voor het eerst in de geschiedenis is de Amerikaanse economie zo zwak, de staatsschuld zo hoog en het begrotingstekort zo groot, dat Amerika zich niet meer de greatest nation on earth kan noemen. Die constatering is tegen het zere been van menig patriottistisch Republikein en daarvoor zal Obama moeten boeten. Los van welke kandidaat de Republikeinse nominatie in de wacht zal slepen, volgens hen is iedereen beter voor de economie dan Obama.
Stilstand
Het Witte Huis ziet het echter heel anders. Al maanden toont Obama zich bereid om samen te werken, om compromissen te sluiten en het land te besturen. Eind vorig jaar reikte hij de Republikeinen de hand toen hij de Bush tax cuts verlengde. Hij liet zien dat het besturen van het land en het sluiten van compromissen voor hem belangrijker is dan de loopgraven-oorlog waarin Washington zich zo vaak lijkt te verliezen. De oorzaak van het feit dat het federale faillissement zo dichtbij is gekomen, ligt voor de Democraten vooral in de gebrekkige bereidheid van Republikeinen om samen te werken en het land echt te besturen. Obama’s intenties en pogingen zouden goed geweest zijn, maar zijn allen getorpedeerd door een partij die meer met macht dan met verantwoordelijkheid bezig is. Een Republikeins Witte Huis of meerderheid in het Huis van Afgevaardigden, betekent volgens Obama en de zijnen vooral stilstand waar vooruitgang nodig is.
Het zelfde feit levert twee volledig verschillende interpretaties op. Natuurlijk ligt de waarheid in het midden. Democraten zien meer noodzaak tot investeren dan tot het beperken van het begrotingstekort en Republikeinen hebben veel initiatieven van Obama effectief getorpedeerd. Toch lijkt de schuldvraag in een politieke arena er altijd één van zwart of wit. Het zijn of de Republikeinen, of de Democraten die Amerika tot de afgrond dreven. Blijkens de ergernis die de meeste Amerikanen voelen bij het handelen in Washington zal de boodschap van Obama meer aanslaan dan van zijn politieke tegenstanders. Dat moet ook wel, want voorlopig hangt de tegenvallende economie als donderswolk boven de potentiële herverkiezing van de zittende president.
Adriaan Andringa zal tot de presidentsverkiezingen in 2012 regelmatig verslag doen van het Amerikaanse politieke schouwspel.
